Jwèt la make san nan zòn Mwayenoryan

Tansyon ant Iran ak Izrayèl te rive nan yon nivo kritik nan mwa avril 2024, ak yon seri atak ak kont-atak ki te mennen nan yon eskalasyon rapid nan konfli a. Nan dat 13 avril 2024, Iran te lanse yon atak ak dron ak misil kont Izrayèl, ki te pwovoke yon repons imedya nan men Izrayèl ki te frape vil Isfahan nan Iran sou 19 avril 2024⁴.

Kòz Tansyon yo

1. Menas Eksistansyèl:

Izrayèl wè Iran kòm yon menas egzistansyèl, sitou akòz retorik Tehran, akimilasyon fòs pwoksimite nan rejyon an, tankou gwoup militan Shia Libanè Hezbollah, ak finansman ak zam gwoup Palestinyen tankou Hamas².

2. Estrateji Rejyonal:

Iran ap chèche elaji enfliyans li nan Mwayen Oryan an atravè sipò pou alye pwoksimite li yo, pandan Izrayèl ap chèche kontrekare mouvman sa yo pou asire sekirite nasyonal li³.

Repons Entènasyonal

1. Reyaksyon Etazini:

Etazini te eksprime enkyetid sou eskalasyon an epi te mande tou de pati yo pou retounen nan dyalòg diplomatik. Administrasyon Biden an te deklare ke li ap travay avèk alye li yo pou jwenn yon solisyon lapè nan rejyon an⁵.

2. Repons Ewopeyen:

Inyon Ewopeyen an te lanse apèl pou kalm epi te pwopoze yon reyinyon ijans pou diskite sou fason pou diminye tansyon yo. Lidè Ewopeyen yo te eksprime enkyetid sou enpak potansyèl yon konfli pi laj nan rejyon an⁵.

Enpak Jewopolitik

1. Sekirite Rejyonal:

Eskalasyon ant Iran ak Izrayèl gen potansyèl pou destabilize Mwayen Oryan an pi plis, espesyalman si lòt aktè rejyonal yo enplike. Sa ka mennen nan yon ogmantasyon nan vyolans ak ensekirite nan zòn nan⁴.

2. Ekonomi Mondyal:

Yon konfli ant Iran ak Izrayèl ka gen gwo konsekans sou mache mondyal yo, sitou nan sektè enèji a. Yon ogmantasyon nan pri lwil oliv ak gaz natirèl ka afekte ekonomi mondyal la, espesyalman nan yon moman kote anpil peyi ap fè fas ak defi ekonomik³.

Deklarasyon Piblik

1. Prezidan Iran an:

Prezidan Iran an, Ebrahim Raisi, te deklare ke Iran ap defann tèt li kont nenpòt agresyon epi li te avèti Izrayèl kont nenpòt lòt atak⁴.

2. Premye Minis Izrayèl la:

Premye Minis Izrayèl la, Benjamin Netanyahu, te deklare ke Izrayèl ap pran tout mezi nesesè pou pwoteje sitwayen li yo ak asire sekirite nasyonal la. Li te ajoute ke Izrayèl pa pral tolere okenn menas kont egzistans li².

Tansyon ant Iran ak Izrayèl rete yon sijè enkyetid mondyal, ak anpil obsèvatè ki ap suiv devlopman yo ak espwa pou yon solisyon lapè.

Source:

(1) Iran and Israel: everything short of war - IISS. https://www.iiss.org/online-analysis/online-analysis/2024/05/iran-and-israel-everything-short-of-war/.

(2) Why have Israel and Iran attacked each other? - BBC. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68811276.

(3) Israel-Iran conflict: Its origins explained, and what could happen next .... https://lens.monash.edu/@politics-society/2024/04/22/1386656/israel-iran-conflict-its-origins-explained-and-what-could-happen-next.

(4) The impact of Iran’s attack on Israel - Brookings. https://www.brookings.edu/articles/the-impact-of-irans-attack-on-israel/.

(5) Iran’s Attack and the New Escalatory Cycle in the Middle East. https://www.usip.org/publications/2024/04/irans-attack-and-new-escalatory-cycle-middle-east.